ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

ΡΩΜΗ - Τουλάχιστον 41 μετανάστες έχασαν τη ζωή τους στα σύνορα της Ευρώπης τον Νοέμβριο του 2008. Οκτώ άνθρωποι πνίγηκαν στο κανάλι της Σικελίας, τρεις από τους οποίους σε ναυάγιο-φάντασμα στα ανοιχτά της Μάλτας τέλη Οκτωβρίου προς αρχές Νοεμβρίου. Στα Κανάρια, τέσσερις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο νοσοκομείο υποκύπτοντας στη σοβαρή ταλαιπωρία ταξιδιών που διαρκούν όλο και περισσότερο… Σε μία περίπτωση, η πιρόγα είχε ξεκινήσει από το Guinea Conakry, νότια της Σενεγάλης και ταξίδευε επί δώδεκα μέρες. Δύο ακόμα θάνατοι σημειώθηκαν στην Ελλάδα, ενώ ένα ναυάγιο στα ανοιχτά του γαλλικού νησιού Μαγιότ στον ινδικό ωκεανό κόστισε τη ζωή 21 ανθρώπων.

Τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι κι ακόμη χειρότερα. Ακόμη πιο καταστροφικά. Στις 27 Νοεμβρίου οι ψαρόβαρκες με τα ονόματα Ariete, Monastir, Ghibli, Twenty Two και Giulia P.G στο Mazara del Vallo (Τραπάνι της Σικελίας) έσωσαν τις ζωές 650 μεταναστών που επέβαιναν σε πλοία που πιάστηκαν σε καταιγίδα στ’ ανοιχτά της Λαμπεντούσα. Οι μετεωρολογικές συνθήκες ήταν τόσο απαγορευτικές που το λιμενικό δεν επέτρεψε στις λέμβους του να αποπλεύσουν από τη Λαμπεντούσα για επιχείριση διάσωσης. Μόνον τα αλιευτικά του Mazara del Vallo κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τη θύελλα, ανταποκρινόμενοι στην παράκληση του λιμενικού. Πρόκειται για πράξη ηρωική, στην οποία θριαμβεύει η ηθική προτεραιότητα της διάσωσης στη θάλασσα και μάλιστα δύο βδομάδες πριν τη δίκη των τυνήσιων ψαράδων στο Αγκριτζέντο.

Η αναφορά του Νοεμβρίου 2008 της Fortress Europe είναι αφιερωμένη στο κέντρο κράτησης στη Μισρατά της Λιβύης. Το επισκεφθήκαμε και μάθαμε για τους 600 Ερυθραίους που κρατούνται εκεί εδώ και δύο χρόνια.

ΛΙΒΥΗ: Αναφορά από το στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Μισρατά

ΜΙΣΡΑΤΑ - Το βράδυ από το προαύλιο της φυλακής μπορείς να ακούσεις τη θάλασσα. Τα κύματα της Μεσογείου σκάνε εκτό μέτρα από την περίφραξη του κέντρου κράτησης. Βρισκόμαστε στη Μισρατά, 210 χλμ ανατολικά της Τρίπολης στη Λιβύη. Οι κρατούμενοι είναι όλοι άνθρωποι που ζητούν άσυλο που συνελήφθησαν στα ανοιχτά της Λαμπεντούσα ή στα προάστεια της Τρίπολης, θύματα του ιταλολιβυκού συμφώνου ενάντια στη μετανάστευση. Είναι πάνω από 600, από 20 έως 30 ετών οι περισσότεροι, 58 είναι γυναίκες κι ανάμεσά τους βρίσκοναι πολλά παιδιά και βρέφη. Η πλειοψηφία συνελήφθη πριν δύο χρόνια, κανείς τους όμως δεν έχει δικαστεί. Κοιμούνται σε δωμάτια χωρίς παράθυρα, είναι τέσσερα επί πέντε μέτρα, μέχρι και 20 άτομα μαζί, στο πάτωμα. Τουλάχιστον τους επιτρέπεται ο προαυλισμός, αντίθετα απ’ ό,τι σε άλλα κέντρα κράτησης, υπό τα όμματα βέβαια της αστυνομίας. Το έγκλημά τους; Ότι προσπάθησαν να φτάσουν στην Ευρώπη για να ζητήσουν άσυλο.

Η ερυθραϊκή διασπορά περνά από τη Λαμπεντούσα και τη Μάλτα. Από το 2005 τουλάχιστον 6000 πρόσφυγες από την πρώην ιταλική αποικία έφτασαν στις ακτές της Σικελίας, μετά τη δικτατορία του Isaias Afewerki. Η κατάσταση στην Ασμάρα παραμένει κρίσιμη. Η Διεθνής Αμνηστεία καταγγέλλει τις συλλήψεις και την κακομεταχείριση των αντιπολιτευόμενων και των δημοσιογράφων. Η ένταση με την Αιθιοπία συνεχίζει να είναι μεγάλη, τόσο που τουλάχιστον 320.000 Ερυθραίοι είναι αναγκασμένοι να υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία για αόριστο χρονικό διάστημα, σε μια χώρα 4,7 εκατομμυρίων. Κάθε χρόνο χιλιάδες λιποτακτούν και προσπαθούν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους. Οι περισσότεροι σταματούν στο Σουδάν: αυτήν τη στιγμή βρίσκονται εκεί πάνω από 130.000 λιποτάκτες από την Αιθιοπία. Οι υπόλοιποι περνούν τη Σαχάρα, φτάνουν στη Λιβύη και ανεβαίνουν σ’ ένα καράβι για την Ευρώπη.

Πρωτοάκουσα για τη Μισρατά την άνοιξη του 2007 κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης στη Ρώμη με τον διευθυντή της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες της Τρίπολης Μοχάμεντ Αλ Ουας. Λίγους μήνες μετά, τον Ιούλιο του 2007, χάρη σε μια ερυθραϊκή οργάνωση, καταφέραμε να έρθουμε σε τηλεφωνική επαφή με τους ερυθραίους κρατούμενους. Διαμαρτύρονταν για τις συνθήκες κράτησης, τον υπερπληθυσμό, την έλλειψη υγιεινής και τις απειλές για την κατάσταση της υγείας τους, ειδικά των εγκύων και των βρεφών. Κατηγορούσαν τους αστυνομικούς για σεξουαλικές παρενοχλήσεις. Η Διεθνής Αμνηστεία είχε ήδη εκφράσει την ανησυχία της για την απέλαση των Ερυθραίων στη Λιβύη. Στις 18 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς η ερυθραϊκή διασπορά οργάνωσε διαδηλώσεις σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις ενάντια στις απελάσεις αυτές.

Ο διευθυντής του κέντρου κράτησης συνταγματάρχης ‘Αλί Αμπού ‘Ουντ γνωρίζει καλά τις διεθνείς καταγγελίες αλλά τις αρνείται: “Είναι ψέματα όλ’ αυτά που σας λένε”, δηλώνει περήφανα. Κάθεται στο γραφείο του στον πρώτο όροφο με κοστούμι και γραβάτα πίσω από ένα μπουκέτο ψεύτικα λουλούδια. Από το παράθυρό του βλέπω καμιά διακοσαριά κρατούμενους στο προαύλιο του στρατοπέδου. Τον Ιούλιο του 2008, ο ‘Ουντ επισκέφτηκε, μαζί με λιβυκή αντιπροσωπεία, ορισμένα ιταλικά κέντρα κράτησης. Λέει για τη Μισρατά ότι σε σύγκριση με τα άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Λιβύη είναι ξενοδοχείο 5 αστέρων. Ίσως μάλιστα να έχει και δίκιο… Αφού τον πιέσαμε όσο μπορούσαμε με έναν συνάδελφο από το γερμανικό ραδιόφωνο, τον Roman Herzog, μας επέτρεψε να μιλήσουμε με τους ερυθραίους πρόσφυγες. Βγαίνουμε λοιπόν στο προαύλιο και χωριζόμαστε. Εγώ παίρνω συνέντευξη από τον 28χρονο Φ., που κρατείται εδώ και 24 μήνες. Έχουμε σχεδόν την ίδια ηλικία, αυτός όμως έχει πετάξει στα σκουπίδα τα καλύτερα χρόνια της ζωής του, ξεχασμένος σ΄αυτήν τη φυλακή…

Στην απέναντι γωνία του προαυλίου, ο Roman έχει καταφέρει να μιλήσει σ’ έναν πρόσφυγα χωρίς να τον ακούνε οι φύλακες, οι οποίοι συνήθως παρακολουθούν όλα όσα λέμε και τα μεταφράζουν κατευθείαν στον επικεφαλής. Το όνομα του πρόσφυγα είναι Σ. Μιλάει ανοιχτά: “Αδερφέ, η κατάσταση εδώ είναι άσχημη, μας βασανίζουν σωματικά και ψυχικά. Είμαστε εδώ δυο χρόνια τώρα και δεν ξέρουμε ποιο θα’ναι το μέλλον μας. Το βλέπεις και μόνος σου, να!” Ο διερμηνέας του στρατοπέδου έχει εντωμεταξύ ενημερώσει τον συνταγματάρχη, ο οποίος σπεύδει να διακόψει τη συνέντευξη και ρωτά τον Σ. μήπως προτιμά να επιστρέψει στην Ερυθραία. Ο Roman ζητά από τον Σ. να προχωρήσει με γοργό βήμα προς τα δωμάτια για να μην τους προλάβει πάλι ο διευθυντής και τους διακόψει. “Είμαστε όλοι Ερυθραίοι, συνεχίζει ο Σ. Ήρθα στη Λιβύη το 2005. Ζητούμε πολιτικό άσυλο εξαιτίας της κατάστασης στη χώρα μας. Ο κόσμος όμως δεν ενδιαφέρεται για μας. Δεν είναι εύκολο να μένεις δυο χρόνια στη φυλακή, χωρίς καθόλου ανέσεις. Είμαστε έγκλειστοι, δεν μπορούμε να δούμε τον κόσμο γύρω. Θέλουμε ελευθερία, είναι το μόνο που θέλουμε.”

Μέσα στο δωμάτιο, 18 άτομα κάθονται πάνω στις κουβέρτες και τα στρώματα στο πάτωμα. Το δωμάτιο είναι τέσσερα επί πέντε. Παράθυρα δεν υπάρχουν. “Είναι πλημμυρισμένο από κόσμο”, λέει ο Σ., “δεν μπορούμε να δούμε το φως του ήλιου, δεν έχουμε καθαρό αέρα.” Είναι τέλη Νοεμβρίου και οι κρατούμενοι φορούν σανδάλια και μπλούζες καλοκαιρινές. Το επόμενο δωμάτιο είναι πιο μεγάλο, έχει όμως πολύ περισσότερους ανθρώπους μέσα, κυρίως γυναίκες και παιδιά. Είναι όμως πολύ αργά για να τους μιλήσουμε. Οι φύλακες έχουν ήδη βρει τον Roman και τον έχουν διακόψει, του λένε να πάρει συνέντευξη από έναν πρόσφυγα που έχουν επιλέξει αυτοί. “Κι εγώ πρόσφυγας είμαι”, λέει αυτός στον συνάδελφό μου. Ο Roman αρνείται να του μιλήσει και αρχίζει να μιλά με τον Τζ., έναν 34χρονο που έχει περάσει, λέει, από 13 φυλακές της Λιβύης. “Κάποιοι από μας κλείνουμε τετραετία εδώ πέρα. Προσωπικά είμαι τρία χρόνια εδώ. Έχουμε ζήσει τις χειρότερες καταστάσεις. Δεν έχουμε κάνει κανένα έγκλημα, απλώς ζητούμε πολιτικό άσυλο. Τουλάχιστον πείτε μας γιατί! Κανείς δεν μας ενημερώνει για τίποτα. Τι θ’ απογίνουμε; Ούτε η Ύπατη Αρμοστεία μας λέει τίποτα. Έχω χάσει κάθε ελπίδα. Ήμουν 60 κιλά όταν ήρθα, τώρα είμαι 48, μπορείς να φανταστείς γιατί…”

Ο συνταγματάρχης Αμπού ‘Ουντ, που παρακολουθεί τη συνομιλία με τη βοήθεια του διερμηνέα, δεν αντέχει άλλο: “Θέλεις να γυρίσεις στην Ερυθραία;” ρωτάει τον Τζ. διακόπτοντας τη συνέντευξη. “Καλύτερα να πέθαινα”, απαντά ο Τζ. “Όπως κι όλοι εδώ μέσα”. Ο διευθυντής εξαγριώνεται, αρχίζει τις απειλές: “Αν θέλετε να γυρίσετε, σας επαναπατρίζουμε όλους μέσα σε μια μέρα!” “Μας απαγορεύουν να σας μιλήσουμε, λέει ο Τζ. στον Roman. O διευθυντής είναι έξαλλος. Φωνάζει ωρυόμενος: “Να τους πεις πως θα τους γυρίσουμε όλους πίσω!” Μετά στρέφεται στον Roman και τον διατάζει: “Τέλος!” Ο Roman διαμαρτύρεται. “Τελειώσαμε!” επαναλαμβάνει ο διευθυντής, ενώ δύο φύλακες μας τραβάνε προς την έξοδο. Πριν βγούμε από το προαύλιο, ο συνταγματάρχης φωνάζει προς όλους τους πρόσφυγες: “Αν νομίζετε πως σας κακομεταχειριζόμαστε εδώ πέρα, θα οργανώσουμε τον επαναπατρισμό σας ευθύς αμέσως. Μας είπατε ότι δεν θέλετε να γυρίσετε και γι’ αυτό είστε εδώ. Είστε όμως απολυτως ελεύθεροι να γυρίσετε στην Ερυθραία! Ποιος θέλει να γυρίσει;” “Κανείς!” απαντά το πλήθος. “Βλέπεις;” λέει ο διευθυντής στον Roman. “Tώρα είναι που τελειώσαμε.”

Ξαναπάμε στο γραφείο του διευθυντή. Έντονα εκνευρισμένος προσπαθεί να μας πείσει ότι είναι αφοσιωμένος στο έργο του. Η πρεσβεία της Ερυθραίας έστειλε δυο φορές αξιωματικούς να αναγνωρίσουν τους κρατούμενους. Οι πρόσφυγες αρνήθηκαν να παρουσιαστούν. Οργάνωσαν μέχρι και απεργία πείνας. Κατανοητό αυτό, αφού στη χώρα τους θα διώκονταν αμέσως. Η Λιβύη το γνωρίζει αυτό πολύ καλά, αφού στις 27 Αυγούστου 2004, σε μια πτήση απέλασης προς την Ερυθραία, έγινε αεροπειρατεία από τους ίδιους της τους επιβάτες. Η έννοια του πολιτικού ασύλου δεν είναι και πολύ ξεκάθαρη για τις λιβυκές αρχές. Κατά τη δική τους αντίληψη το μόνο που κάνουν είναι περιπολία στα ευρωπαϊκά σύνορα. Κι όσο οι Ερυθραίοι δεν θέλουν να γυρίσουν στη χώρα τους, η κράτησή τους θα είναι αορίστου χρόνου. Εκτός αν η Ύπατη Αρμοστεία βρει την ευκαιρία να προωθήσει κάποιους απ’ αυτούς στην Ευρώπη, ή αν δραπετεύσουν.

Ο Χαρόν είναι 36 ετών. Άφησε τη γυναίκα του και τα δύο παιδιά του στην Ερυθραία όταν δραπέτευσε το 2005, μετά από 12 χρόνια απλήρωτης στρατιωτικής θητείας. Πέρασε δύο χρόνια στις φυλακές της Μισρατά. Η Σουηδία μόλις δέχτηκε το αίτημά του για εγκατάσταση. Θα φύγει τρεις μέρες μετά την επίσκεψή μας, στις 27 Νοεμβρίου του 2008, με μια ομάδα 26 Ερυθραίων προσφύγων από τη Μισρατά, που περιλαμβάνει και πολλές γυναίκες. Η προώθηση και εγκατάσταση είναι το μόνο χαρτί που μπορεί να παίξει η Ύπατη Αρμοστεία στη Λιβύη. Οι πρώτες 34 γυναίκες από την Ερυθραία έφυγαν από τη Μισρατά τον Νοέμβριο του 2007 και εγκαταστάθηκαν στην Ιταλία. Επρόκειτο για την πρώτη αποκατάσταση προσφύγων στη Ρώμη από τη χιλιανή κρίση του 1973. Η επιχείριση ωστόσο λογοκρίθηκε από το γραφείο Τύπου του ιταλικού υπουργείου εσωτερικών για να αποφευχθεί η δημόσια αντιπαράθεση με τα ξενοφοβικά δεξιά κόμματα.

Από τότε, καμιά διακοσαριά πρόσφυγες έχουν μεταφερθεί από τη Μισρατά στην Ιταλία (70), στη Ρουμανία (39), τη Σουηδία (27), τον Καναδά (17), τη Νορβηγία (9) και την Ελβετία (5). Τα στοιχεία αυτά τα παίρνω από τον Οσάμα Σαντίκ. Είναι ο συντονιστής του προγράμματος της Διεθνούς Οργάνωσης για την Ειρήνη, τη Φροντίδα και την Ανακούφιση (IOPCR), μια σημαντική ΜΚΟ της Λιβύης που παριστάνει τη μη κυβερνητική ενώ κάποια μέλη της είναι πρώην αξιωματούχοι του υπουργείου εσωτερικών και ασφαλείας. Η IOPCR είναι τόσο ισχυρή που η Ύπατη Αρμοστεία έχει πρόσβαση στο στρατόπεδο της Μισρατά μόνον με την κάλυψή της. Ναι, είναι αλήθεια: Σε μια χώρα απ’ όπου κάθε χρόνο περνάνε χιλιάδες σομαλοί, ερυθραίοι, σουδανοί και αιθίοπες, μία ΜΚΟ έχει περισσότερη εξουσία από την Ύπατη Αρμοστεία. Η Λιβύη μάλιστα δεν έχει υπογράψει τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και επιτρέπει στην ΥΑ να δουλεύει στο έδαφός της χωρίς επίσημη συμφωνία. Ο αγώνας για την απελευθέρωση των προσφύγων που κρατούνται στη Μισρατά θα μπορούσε να σπάσει την ισχνή αυτή διπλωματική δυναμική. Γι΄ αυτό και η Ύπατη Αρμοστεία προτιμά να δουλεύει με χαμηλό προφίλ, χωρίς να ασκεί κριτική στη Λιβύη.

Η πλειοψηφία των φυλακισμένων δεν θα έχουν την ευκαιρία να αποκατασταθούν από την Ύπατη Αρμοστεία. Γι’ αυτούς η μόνη λύση είναι να δραπετεύσουν από το κέντρο κράτησης. Ο Κούμπρος τα κατάφερε. Τον συναντώ στα σκαλιά της εκκλησίας του Αγίου Φραγκίσκου κοντά στην Ντάρα στην Τρίπολη, μετά την πρωινή λειτουργία της Παρασκευής όπου περιμένει με μια ομάδα Ερυθραίων στην ουρά να ανοίξει το γραφείο της Caritas. Πέρασε ένα χρόνο στη Μισρατά. Συνελήφθη στην Τρίπολη κατά τη διάρκεια μιας αστυνομικής επιδρομής στο προάστειο Αμπού Σελίμ. Κατάφερε να δραπετεύσει από το νοσοκομείο όπου μεταφέρθηκε από τη φυλακή όταν αρρώστησε. Επιστρέφοντας στην Τρίπολη τον ξανασυνέλαβαν, τον πήγαν στη φυλακή της Τουάισα, κοντά στο αεροδρόμιο. Κάποιοι φίλοι μάζεψαν 300 δολλάρια και δωροδόκησαν έναν αστυνομικό για να τον αφήσει ελεύθερο. Ο Κούμπρο κάθεται δίπλα στον Ταντρούς, Ερυθραίο κι αυτόν, που μόλις έχει αποφυλακιστεί από το Σουρμάν. Συνελήφθη στη θάλασσα, πάνω σε βάρκα που πήγαινε προς τη Λαμπεντούσα και καταδικάστηκε σε 5 μήνες φυλάκισης. Κατά τη διάρκεια της κράτησής του βρήκε και τον πληροφοριοδότη που τον κάρφωσε. Ζητούμε από τον Ταντρούς να μας πάει στο Γκούργκι, προάστειο της Τρίπολης όπου ζουν οι Ερυθραίοι. Πολύ επικίνδυνο, μας λέει. Οι Ερυθραίοι ζούνε κρυμμένοι στην πόλη. Η παρουσία μας μπορεί να βάλει σε υποψίες την αστυνομία και να προκαλέσει επιδρομή στα σπίτια των προσφύγων. Ο Γιοσιέφ έχει άλλη γνώμη. Μένει σε άλλη περιοχή. Ακολουθούμε τον Γιοσιέφ.

Το ταξί σταματά σ’ έναν βρώμικο δρόμο κοντά στην Σαρ’ά Αχάντα Ασαρά, την ενδέκατη οδό, στο Γκούργκι. Το διαμέρισμα ανήκει σε μια οικογένεια από το Τσαντ που νοικιάζει δύο μικρά δωμάτια στον πρώτο όροφο σε επτά Ερυθραίους. Βγάζουμε τα παπούτσια μας στην είσοδο. Το πάτωμα είναι σκεπασμένο με ρετάλια και κουβέρτες. Στο δωμάτιο κοιμούνται πέντε μαζί. Η τηλεόραση, συνδεδεμένη με ένα μεγάλο δίσκο στην ταράτσα, δείχνει βιντεοκλίπ ερυθραίων τραγουδιστών. Είναι ασφαλές το μέρος, γιατί η είσοδος περνά από το σπίτι της οικογένειας από το Τσαντ που ζει χρόνια εδώ. Οι πρόσφυγες ήρθαν πρόσφατα, μετά τις τελευταίες επιδρομές στην Σαρ’ά Αχάντα Ασαρά. Τώρα, μόλις ακούν τις σειρήνες της αστυνομίας κάνουν ησυχία. Μας προσφέρουν σοκολάτα, ντοματόζουμο και ψωμί, 7-up και χυμό αχλάδι.

Συνεχίζουμε να μιλούμε για τις εμπειρίες τους στις φυλακές της Λιβύης. Καθένας απ’ αυτούς έχει συλληφθεί τουλάχιστον από μία φορά. Κι όποιοι έχουν δραπετεύσει το έκαναν με δωροδοκία μπάτσων. Το μόνο που χρειάζεται είναι να δώσεις 200 με 500 δολλάρια σε αστυνομικό και σ’ αφήνουν να φύγεις. Τα λεφτά έρχονται μέσω της Western Union από το δίκτυο αλληλεγγύης της ερυθραϊκής διασποράς στην Ευρώπη και την Αμερική.

Κι ο Ρομπέλ πέρασε ένα χρόνο στη Μισρατά. Μας δείχνει το πιστοποιητικό των αιτούντων άσυλο που εξέδωσε η Ύπατη Αρμοστεία. Έχει ισχύ ως τις 11 Μαϊου 2009. Το έγγραφο αυτό όμως δεν τον κάνει να νιώθει καλύτερα. “Ένας φίλος μου συνελήφθη και ο αστυνομικός του το έσκισε μπροστά στα μάτια του”, λέει. Κατά τη διάρκεια της κράτησής του έγραψε μια επιστολή έκκλησης προς τη διεθνή κοινότητα μαζί με άλλους έξι ερυθραίους φοιτητές.

Στον τοίχο, δίπλα στην αφίσα με τον Χριστό, βλέπω μια ασπρόμαυρη φωτογραφία ενός μικρού παιδιού. Κάποιος έχει γράψει από δίπλα το όνομά της: Ντελίνα. Την ξέρω την Ντελίνα. Σήμερα το πρωί έπαιζε στα σκαλιά της εκκλησίας με τον Ταντρούς. Κι αυτή θα διακινδυνεύσει τη ζωή της στη θάλασσα. “Το σημαντικό είναι να φτάσουμε στα διεθνή ύδατα”, μας εξηγεί ο Γιοσιέφ. Οι Ερυθραίοι ενδιάμεσοι (οι λεγόμενοι “νταλάλα”) που οργανώνουν τις διελεύσεις έχουν διαφορετικό ποιόν ο καθένας. Άλλοι είναι αδίστακτοι, άλλους μπορείς να τους εμπιστευτείς. Το ρίσκο παραμένει ψηλό. Δεν μπορώ να σταματήσω να τα σκέφτομαι όλ’ αυτά στην πτήση της επιστροφής μου στη Μάλτα. Καθισμένος άνετα, νιώθοντας μια ελαφρά ανία, ξεφυλλίζω το μπλοκ με τις διευθύνσεις των Ερυθραίων που συναντήσαμε στην Τρίπολη. Πριν ένα μήνα, ένας φίλος Αιθίοπας μου έδωσε το τηλέφωνο ενός τύπου που ξέμεινε στην Τρίπολη μετά από αποτυχημένη προσπάθεια να ταξιδέψει δια θαλάσσης. Τον λένε Γκιμπρίλ. Προσπάθησα πολλές φορές να τον πάρω, το κινητό του όμως ήταν συνεχώς κλειστό. Στ’ αυτιά μου αντηχεί το ακατανόητο αραβικό μήνυμα στον τηλεφωνητή του. Ελπίζω να είναι ασφαλής, κάπου στη Λιβύη ή στην Ιταλία. Καλή τύχη, Ντελίνα.

(Ευχαριστώ ιδιαίτερα τον Roman Herzog που συνεισέφερε στη συγγραφή αυτής της αναφοράς και χωρίς τον οποίο δεν θα είχα πραγματοποιήσει το ταξίδι στη Μισρατά)

Translated by Lia Yoka